“Word ik straks vervangen door AI?”

Als jij weleens wakker ligt van deze gedachte, ben je niet alleen. AI-systemen nemen steeds meer taken over. Ze schrijven artikelen, creëren afbeeldingen, voeren hele gesprekken — en, is het gerucht, redden zelfs prinsessen.

Werk dat vroeger het domein van mensen was, valt nu binnen het bereik van algoritmes. Betekent dit dat jouw rol straks overbodig wordt?

Ja en nee.

Hoewel AI verbazingwekkend slim kan zijn, ontbreekt het altijd aan een onmisbaar onderdeel: het vermogen om te bepalen wat écht belangrijk is.

In dit artikel bespreken we daarom de rol die altijd voor mensen blijft weggelegd, hoe geavanceerd technologie ook wordt. Niet alleen omdat het belangrijk is om deze te begrijpen, maar ook zodat je ziet dat in een tijdperk van AI jouw bijdrage juist waardevoller zal zijn dan ooit.

De realiteit van AI

Wacht nog met opgelucht ademhalen. Eerst moeten we even een enge draak in de ogen staren. Maar dat is voor een dappere ridder als jij natuurlijk geen probleem.

🐉 AI blijft niet stilstaan

Het wordt steeds slimmer, steeds sneller, en zal dat ook blijven doen. En dat betekent dat zelfs jouw taken op een dag kunnen worden overgenomen door een AI.

Sommigen fluisteren geruststellende spreuken:  “AI is slim, maar mensen blijven altijd slimmer.” Laten we echter drie populaire valse spreuken onder de loep nemen.

🔮Valse Spreuk 1: AI kan alleen maar herhalen

Sommigen denken dat AI alleen kan kopiëren en combineren. Maar systemen zoals AlphaGo laten zien dat AI nieuwe strategieën kan ontwikkelen — als je ze de ruimte geeft om te leren en te experimenteren.

🔮Valse Spreuk 2: LLMs hallucineren, dus ze zijn onbruikbaar

LLMs maken fouten, zeker. Maar mensen ook. En we kunnen AI’s steeds beter monitoren, corrigeren en zelfs elkaar laten controleren. Perfectie is niet nodig om werk uit handen te nemen.

🔮Valse Spreuk 3: AI snapt de echte wereld niet

Taalmodellen hebben geen zintuigen, en zijn opgebracht in een wereld van tekst. Maar met behulp van andere technieken kunnen slimme systemen niet alleen leren lezen, maar ook kijken, luisteren — en zelfs een beetje bewegen.

Ja, AI heeft vandaag nog gaten en gebreken. Maar als je kijkt naar de richting waarin de technologie zich ontwikkelt, lijkt het eerder verstandig om uit te gaan van groei, niet van stilstand.

En dan wordt de vraag niet:
“Wat kan AI vandaag niet?”
maar:
“Wat blijft er voor ons over als AI blijft doorgroeien?”

Waarom mensen onmisbaar blijven

Er was eens een ridder die dacht even slim te zijn. In de verte zag hij zijn doelwit, hief zijn zwaard, en wierp het vol vertrouwen richting zijn doel. Alleen… terwijl zijn zwaard door de lucht zoefde, merkte hij dat het doelwit inmiddels verdwenen was.

Wat volgde was het ongemakkelijke tafereel van een zwaar bepantserde held, zwetend en puffend, die zijn eigen zwaard achterna holde in de hoop nog iets van zijn waardigheid te redden.

💭Intelligentie is belangrijk, maar zeker niet alles.

🗡️Een zwaard dat je niet zelf in de hand houdt, vliegt al snel de verkeerde kant op. En als de wereld om je heen verandert moet je klaar staan om bij te sturen.

✨En dat is precies waarom mensen onmisbaar blijven in het AI-tijdperk.

🧭Niet omdat we slimmer zijn dan machines — dat voordeel verliezen we langzaam — maar omdat we iets bezitten wat geen enkel algoritme ooit kan worden toevertrouwd: het vermogen om te bepalen wat écht belangrijk is.

🛠️ AI is, net als elk ander gereedschap, een verlengstuk van onszelf. Net als een zwaard doet het wat wij het vragen om te doen, aangenomen dat we weten hoe we het moeten hanteren. Maar zodra we stoppen met sturen zal het doorgaan op de koers waar we het losgelaten hebben.

🐉 En dat is gevaarlijk. Want doelen veranderen. Situaties veranderen. En de wijsheid van vandaag is soms de valse spreuk van morgen.

Wat betekent dat voor mij?

Oké, dus we moeten AI blijven bijsturen.

“Maar hoe verdien ik dan straks mijn brood?“

De meerwaarde van AI blijft afhankelijk van menselijke sturing. Maar die behoefte opent niet één pad, maar vele. En dat is nou juist het mooie ervan.

Wat je achtergrond ook is — technisch, zorgend, creatief of organiserend — er zal een rol zijn die past bij jouw kracht.

👨‍💻 Misschien stuur je straks AI aan in je werk als programmeur.
🧑‍⚖️ Misschien voer je het gesprek over wat een algoritme wel of niet mag beslissen.
🧑‍🏫 Misschien train je mensen om goed met AI om te gaan.
🏛️ Misschien houd je als beleidsmaker toezicht op hoe AI wordt ingezet.
🎨 Misschien help je als creatieve denker om AI op nieuwe manieren in te zetten voor maatschappelijke impact.

Wat jouw unieke kracht ook is: zolang jij kan helpen bij het kiezen, corrigeren of bewaken van richting, blijf je onmisbaar.

Conclusie: Houd je zwaard vast

Je zwaard vasthouden betekent niet dat je het nooit gebruikt.
Het betekent: scherp blijven kijken naar wat écht belangrijk is, vooral wanneer de wereld sneller verandert dan je verwacht. AI-systemen worden steeds krachtiger. Maar zonder ridders raken ze de weg kwijt.

Jouw rol in het AI-tijdperk gaat niet over sneller of slimmer zijn, maar over richting geven, waarden beschermen en steeds opnieuw bijsturen.

Onthoud de zwetende ridder in zijn zware harnas. Gooi nooit zomaar je zwaard weg.

Houd vast. Blijf scherp. Blijf de richting bepalen.

Waar deze gids over gaat

Oké, je weet dus dat het belangrijk is om op een ethisch verantwoorde manier je modellen te trainen, programma’s te schrijven en, nou ja, gewoon door te gaan in het leven.

Maar hoe doe je dat nu precies?

Simpel: je volgt een “Riddercode”—een moreel systeem dat je helpt de juiste keuzes te maken. Het probleem is alleen dat er talloze Riddercodes zijn om uit te kiezen.

Denk bijvoorbeeld aan de tien geboden, een religieus handboek dat richtlijnen biedt zoals “pleeg geen moord” en “eer je vader en moeder”. Of kijk naar het stoïcisme, een filosofie die stelt dat geluk voortkomt uit deugden zoals wijsheid en rechtvaardigheid, en dat je je alleen druk moet maken over dingen die binnen je controle liggen.

Ieder systeem biedt zijn eigen antwoorden, die elk op verschillende manieren geïnterpreteerd kunnen worden, en daarnaast kun je er op elk moment zelf nog een paar bij bedenken.

Klinkt ingewikkeld?

Tja, de wereld is complex en daar hoort nou eenmaal een doordachte aanpak bij. In dit artikel bespreek ik strategieën om met die complexiteit om te gaan.

Je zult merken dat er niet één ‘juist’ antwoord is, maar juist heel wát antwoorden die allemaal wel hun waarde kunnen hebben. Maar deze antwoorden werken niet allemaal even goed.

De Basis van een Moreel Systeem

Wat maakt een moreel systeem ‘goed’?

Wil je die vraag beantwoorden, dan moet je eerst weten wat je met zo’n systeem wilt bereiken. Meestal draait het dan om het belang van de mens. Maar er zijn meerdere manieren om daarnaar te kijken:

• Het welzijn van het individu
• Het welzijn van de samenleving
• Hoe goed het systeem zich verspreidt

De meeste mensen zullen het er wel over eens zijn: het welzijn van de mens staat voorop. Een goed moreel systeem zoekt daarom de balans tussen het individu en de samenleving. Op persoonlijk niveau speelt ook je geweten mee, en dat is instinctief verbonden met het welzijn van anderen.

Maar let op: een moreel systeem hoeft niet per se “goed” te zijn voor individu of samenleving om zich goed te verspreiden. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren doordat zo’n systeem een sterke aantrekkingskracht heeft, of doordat het met dwang wordt opgelegd.

Aanhang vs. Inhoud

Neem bijvoorbeeld religieuze stromingen die actief van deur tot deur gaan.

Die wervende aanpak geeft ze een duidelijk voordeel in het vermeerderen van hun aanhang, los van de vraag hoe moreel verantwoord ze zijn. Daarnaast zijn er ook zat morele systemen die zich verspreid hebben via geweld, zoals de kruistochten of, op extremere schaal, de genocide op Joden door de nazi’s.

Dit zijn extreme voorbeelden die ook laten zien dat het idee van ‘de samenleving’ niet altijd iedereen betrekt.

Andere belangrijke factoren in de aantrekkingskracht van een moreel systeem zijn autoriteit en geloofwaardigheid.

Want wie geloof je nou eerst?

God de alwetende, of Samson de sterveling? Een geloof met jaren van historie en miljoenen aanhangers, of eentje dat net uit is en slechts een handjevol volgelingen heeft?

Het is best fijn om te weten dat er meer mensen zijn die geloven wat jij gelooft. Nog fijner om te geloven dat een moreel systeem werd aangereikt door een (boven)natuurlijk wezen of principe.

Maar, zijn dit echt betrouwbare handvaten om de kwaliteit van een moreel systeem te beoordelen? En hoe bepaal je of de claims waar ze op gebaseerd zijn waar zijn of niet?

Zelf lijkt het me beter om het simpel te houden, en te focussen op de eerste twee perspectieven. Daarmee kom je al een heel eind, en het sluit ook niet de meerwaarde uit van morele systemen die komen uit andere perspectieven.

Het Riddercode Recept

Klinkt allemaal best mooi, maar hoe doe je dat dan?

Het hoeft allemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Bij elk principe in onze Riddercodes hoeven we ons naar mijn mening slechts één ding af te vragen:

Worden we hier nou écht blij van?

Natuurlijk is het antwoord op deze vraag niet altijd even makkelijk te geven, maar tóch maakt dit inzicht het allemaal een stuk simpeler.

Of je nu ergens in gelooft omdat je het in je hart voelt, John Travolta het in zijn hart voelt of het volgens jou het woord van God is doet er niet toe. Als het antwoord “ja” is, is het een goed principe voor een moreel systeem.

Omgaan met Complexiteit

Maar hoe vinden we dan het antwoord op die vraag?

Zoals ik al zei is de wereld best ingewikkeld, en daarom is het beantwoorden van deze vraag dat ook. Bovendien weten we niet alles, en we kunnen ook niet alles weten. Maar ingewikkeld betekent niet onmogelijk.

In Real Time Strategy (RTS) games handelen spelers constant op basis van incomplete informatie in situaties met talloze opties en slechts een beperkt aantal acties dat ze daadwerkelijk kunnen uitvoeren. Toch zijn ze in staat daar mee om te gaan.

Ze weten weliswaar niet alles, maar vormen van moment tot moment een beeld over wat er in het spel gaande is, en hoe ze daar het beste op kunnen reageren. En hoe meer ze oefenen, hoe beter ze daar over het algemeen in worden.

Hetzelfde geldt voor het vinden van een goede Riddercode. Net als in een RTS-game heb je bij morele systemen beperkte informatie en moet je continu anticiperen op nieuwe ontwikkelingen. Er is geen allesomvattend overzicht, maar je kunt met de juiste strategie toch tot redelijke beslissingen komen.

Conclusie

We leven in een wereld vol tegenstrijdige ideeën en complexe keuzes. Het omgaan met die keuzes vereist een sterk moreel systeem— een Riddercode. We hebben gezien dat elk moreel systeem, of het nu gebaseerd is op oude tradities, filosofische reflectie of intuïtieve gevoelens, zijn eigen kracht en beperkingen heeft.

Wat ik vandaag met je gedeeld heb is geen kant-en-klare Riddercode. Het is een recept om onze morele systemen te bouwen, evalueren en corrigeren. Door ons continu af te vragen:

“Worden we hier nou écht blij van?”

komen we stap voor stap dichter bij een moraal systeem dat ons welzijn optimaliseert.

Laat dit geen eindstation zijn, maar een startpunt voor verder onderzoek en dialoog. Experimenteer met je eigen overtuigingen, toets wat werkt, en wees niet bang om oude denkpatronen ter discussie te stellen.

Zo maken we samen ruimte voor een wereld waarin ethisch handelen niet alleen een idealistisch streven is, maar een dagelijkse realiteit.

In deze queeste kunnen we de kracht van technologie, zoals AI, uitstekend benutten om de complexiteit van onze wereld beter te doorgronden. Als Dataridder is het dan ook van groot belang om je bewust te blijven van jouw Riddercode en die voortdurend aan te scherpen.

Dataridders, de plicht roept!